Problemy z Likwidacją Szkody.

Szczegóły: Opublikowano: 15 czerwca 2020

Lkiwidacja kosztorysowa

W przypadku szkody na pojeździe ubezpieczyciel dokonuje kosztorysowej likwidacji. Metoda ta co do zasady ogranicza się niejako automatycznie do zastosowania przy kalkulacji cen części zamiennych bądź pomniejszeniu cen części oryginalnych. Dlatego niejednokrotnie w ocenie poszkodowanego tak wyliczona kwota odszkodowania jest zaniżona i nie rekompensuje rzeczywistej straty poszkodowanego.

Prywatna ekspertyza

Jednakże poszkodowany nie jest w stanie samodzielnie ustalić kosztów naprawy pojazdu. Wówczas konieczna jest prywatna ekspertyza. Profesjonalny rzeczoznawca w swojej opinii podaje nie tylko ceny części koniecznych do naprawy (nowych lub zamiennych), lecz ocenia również kwalifikację poszczególnych elementów do naprawy lub wymiany, liczbę roboczogodzin koniecznych do przeprowadzenia kompleksowej naprawy, które mają wpływ na wysokość kosztów naprawy. Należy wskazać, iż koszt prywatnej ekspertyzy także stanowi szkodę ulegającą naprawieniu. Powyższe stanowisko potwierdza utrwalona już linia orzecznicza – zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 2 września 1975 r. w sprawie o sygn. akt I CR 505/75 „dokonana przed wszczęciem postępowania sądowego i poza zabezpieczeniem dowodów ekspertyza może być istotną przesłanką zasądzenia odszkodowania. W takim wypadku koszt ekspertyzy stanowi szkodę ulegającą naprawieniu (art. 361 k.c.)”. Zatem koszty naprawy określone przez specjalistę, mogą być miernikiem dla ustalenia odszkodowania należnego poszkodowanemu. Co istotne, dokonanie naprawy nie jest konieczne do dochodzenia należnego odszkodowania. Roszczenie o odszkodowanie z tytułu szkody na pojeździe uzasadnia sam fakt wystąpienia szkody, bowiem to już stanowi uszczerbek majątkowy, który istnieje od chwili wyrządzenia szkody. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2001 roku, sygn. akt III CZP 68/01 wskazano, iż „obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą wyrządzenia szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić. Odszkodowanie bowiem ma wyrównać uszczerbek majątkowy powstały w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę a uszczerbek ten istnieje od chwili wyrządzenia szkody do czasu, gdy zobowiązany wypłaci poszkodowanemu sumę pieniężną odpowiadającą szkodzie ustalonej w sposób przewidziany prawem. Przy takim rozumieniu szkody i obowiązku odszkodowawczego nie ma znaczenia, jakim kosztem poszkodowany faktycznie dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle to uczynił albo zamierza uczynić”. Dlatego podkreślić należy, iż dla obowiązku odszkodowawczego nie ma znaczenia okoliczność, w jakiej wysokości poszkodowany poniósł koszty naprawy i czy dokonał tej naprawy albo czy w ogóle zamierza jej dokonać.

Co obejmuje odszkodowanie?

Dalej wskazać należy, iż odszkodowanie co do zasady obejmuje koszty zakupu niezbędnych nowych części i innych materiałów przy uwzględnieniu cen obowiązujących na rynku lokalnym. Sądy odrzucają automatyzm stosowania przy kalkulacji szkody cen części zamiennych tylko dlatego, że są tańsze i znajdują się w obrocie lub wyłącznie w programach komputerowych stosowanych przez ubezpieczycieli. Co więcej, w sytuacji, gdy w pojeździe uszkodzeniu uległy części oryginalne, tj. bezpośrednio pochodzące od producenta pojazdu, część ta powinna być zastąpiona inną nową częścią pochodzącą bezpośrednio od producenta. W innym wypadku interes poszkodowanego uległby niczym nieuzasadnionemu pogorszeniu. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały w sprawie o sygn. akt III CZP 80/11 podaje, iż „wykładnia art. 361 i art. 363 kc prowadzi do wniosku, że ubezpieczyciel, w ramach umowy o odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu, powinien ustalić odszkodowanie w kwocie, która zapewnia przywrócenie pojazdu do stanu sprzed zdarzenia wyrządzającego szkodę, jako całości. Brak jest podstaw, aby poszkodowany, ponosił dodatkową stratę w postaci różnicy pomiędzy wartością części zamiennych, a wartością części nowych, których założenie w naprawionym pojeździe było celowe”.

Podsumowując, jednoznaczne i utrwalone stanowisko sądu wskazuje, że nie jest restytucją naprawa pojazdu za pomocą części używanych lub ustalenie odszkodowania według cen tych części. Orzecznictwo wyraźnie uznaje prymat prawa poszkodowanego do pełnego naprawienia szkody. Dopuszczalność stosowania do naprawy pojazdu części z grupy „P” – o porównywalnej jakości do części oryginalnych ma charakter warunkowy i dotyczy szczególnie uzasadnionych sytuacji (np. pojazd jest przestarzały i o złym stanie technicznym).

Dwie kategorie części zamiennych

Niemniej jednak warto wskazać, iż wyróżnia się dwie kategorie części zamiennych, które oparte są na kryterium jakości i pochodzenia. Pierwsza kategoria obejmuje części oryginalne – pochodzące od producenta pojazdu – części „O” oraz części identyczne jak „O” -części równoważne częściom oryginalnym, tj. wyprodukowane przez producenta części, który dostarcza producentowi pojazdu części do montażu pojazdów zgodnie ze specyfikacją i standardami produkcyjnymi, ustalonymi przez producenta pojazdu – części alternatywne „Q”. Do drugiej kategorii należą części zamienne o porównywalnej jakości z grupy „P”, które odpowiadają jakością elementom stosowanym w montażu fabrycznym, ale części te są produkowane przez przedsiębiorstwo, które nie dostarcza ich producentowi samochodu. Nadto, nie wszystkie części z serii „P” posiadają europejskie certyfikaty potwierdzające ich wysoką jakość.

Oceniając, w oparciu o jakie części dokonać kalkulacji naprawy pojazdu, należy uwzględnić, po pierwsze – czy w ogóle istnieje możliwość zastosowania części zamiennych (zdarza się, że do określonego modelu pojazdu nie występują „zamienniki”), a po drugie – czy zastosowanie części zamiennych do naprawy pojazdu wyposażonego w oryginalne części jest celowe i uzasadnione ekonomicznie, i po trzecie – czy uwzględnia to szczególny interes poszkodowanego. W przypadku pojazdów nowych (do ok. 10 lat) uzasadnione jest, aby przy jego naprawie wykorzystać oryginalne części. Natomiast, gdyby nawet przyjąć, iż przy naprawie pojazdu możliwe jest wykorzystanie części zamiennych, wskazać należy, że zarówno judykatura, jak i doktryna wyrażają pogląd, zgodnie z którym w sytuacji przywrócenia rzeczy do stanu poprzedniego, zasadą jest zupełna restytucja. Co za tym idzie, dobór części zamiennych niezbędnych do naprawy pojazdu nie może w żaden sposób prowadzić do pogorszenia położenia poszkodowanego, a uszkodzona rzecz powinna osiągnąć stan używalności w takim zakresie, jaki istniał przed zdarzeniem powodującym szkodę. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 20 czerwca 2012 roku w sprawie o sygn. akt III CZP 85/11 wskazuje, iż części oryginalne pochodzące bezpośrednio od producenta pojazdu w miejsce uszkodzonych części tego samego rodzaju powinny być stosowane bezwzględnie, jeżeli pojazd jest jeszcze objęty gwarancją producenta i w okresie gwarancji był serwisowany w oparciu o części oryginalne bezpośrednio pochodzące od producenta bądź gdy przemawia za tym szczególny interes poszkodowanego. Ewentualnie sąd nie wyklucza możliwości stosowania innych części nowych, jeżeli są tej samej jakości, co części pochodzące bezpośrednio od producenta ( „zamienniki” z grupy „O” i „Q”, które odpowiadają jakością częściom oryginalnym). Natomiast częściami równoważnymi do części oryginalnych w rozumieniu Sądu Najwyższego – nie są nieoryginalne części o porównywalnej jakości lub inne zamienniki ( „zamienniki” z grupy „P”).

Zaświadczenie producenta

Warto jeszcze dodać, że nawet przy wyliczeniu wysokości odszkodowania w oparciu o zastosowanie części o porównywalnej jakości do części oryginalnych należy ustalić, czy posiadają one zaświadczenie producenta o tym, że części te są takiej samej jakości co komponenty, które są lub były stosowane do montażu pojazdów oraz czy części te posiadają odpowiednie certyfikaty i gwarancję producenta tych części. Podsumowując, jeżeli uszkodzeniu uległy części bezpośrednio pochodzące od producenta pojazdu mechanicznego i zachodzi konieczność ich wymiany na nowe, regułą powinno być stosowanie części oryginalnych pochodzących od producenta pojazdu lub części równoważnych oryginalnym, tj. wyprodukowanych przez producenta części, który dostarcza producentowi pojazdu części do montażu pojazdów zgodnie ze specyfikacją i standardami produkcyjnymi, ustalonymi przez producenta pojazdu („zamienniki” z grupy „O” i „Q”, które odpowiadają jakością częściom oryginalnym).